Φέτος γιορτάζει κι η Ευρώπη την 25η Μαρτίου: μια ιστορία του παρόντος!

Η Ευρωπαϊκή Ένωση γιορτάζει σήμερα τα 50 χρόνια από τη στιγμή που υπογράφηκε μεταξύ μόλις 6 κρατών-μελών στη Ρώμη η ιδρυτική πράξη του οργανισμού που σήμερα έφτασε, αν και με άλλο όνομα από αυτό της αρχικής Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, να αριθμεί 27 κράτη – μέλη και φτάνει πλέον μέχρι τις εσχατιές της ηπείρου από τις Βαλτικές χώρες μέχρι την Κύπρο. Η γιορτή προσφέρει μια ευκαιρία για περίσκεψη. Ας θυμηθούμε τις βασικές αξίες της ΕΈ όπως αυτές ορίζονται στη μετέωρη συνταγματική συνθήκη: ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα, το κράτος δικαίου καθώς και ο σεβασμός των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Οι αξίες αυτές είναι κοινές μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. σε μία ευρωπαϊκή κοινωνία που χαρακτηρίζεται από την πολυφωνία, την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και την καταπολέμηση των διακρίσεων. Η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, των αγαθών, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων, καθώς και η ελευθερία εγκατάστασης έχουν κατοχυρωθεί εντός της Ένωσης και σε μεγάλο βαθμό έχουν γίνει πράξη. Κάθε μορφή διάκρισης απαγορεύεται.Η Ένωση έχει ως στόχο να προωθήσει την ειρήνη, τις αξίες της και την ευημερία των πολιτών της. Προωθεί την ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική οικονομία της αγοράς σε ένα χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης. Προάγει την επιστημονική και τεχνική πρόοδο. Καταπολεμά τον αποκλεισμό, προωθεί την ισότητα ανδρών και γυναικών και την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών. Η οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή και η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών της είναι κάτι παραπάνω από ένας ευγενής στόχος. Η Ένωση σέβεται και υποστηρίζει τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές ταυτότητες των κρατών μελών της. Τα όργανα της Ένωσης και οι εθνικές αρχές εργάζονται από κοινού για την εκπλήρωση των κοινών στόχων με βάση τις αρχές της εταιρικότητας και της επικουρικότητας.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι αυτή η ενότητα επιτεύχθηκε ειρηνικά, όχι με επιβολή. Ήταν και είναι το προϊόν της οικειοθελούς και δια βίου δέσμευσης όλων όσων συμμετέχουν σε αυτήν. Παραλλάσσοντας τη γνωστή παροιμία μπορούμε να πούμε πως στην Ευρωπαϊκή Ένωση «ότι δεν φτάνει η αλεπού τελικώς πηδάει και τα φτάνει». Γι’ αυτό ο ρυθμός πολλές φορές μας φαίνεται αργός. Έτσι ενώ η Ευρώπη τα τελευταία 3 χρόνια σχεδόν διπλασιάζεται, από 15 σε 27 κράτη-μέλη και ο διεθνής ανταγωνισμός εντείνεται, λείπει η αποφασιστικότητα λαού και ηγεσίας να συμφωνηθούν οι απαραίτητες θεσμικές προσαρμογές, να γίνει το απαραίτητο πλέον ποιοτικό άλμα προς την πολιτική ένωση και το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα παραμένει ανενεργό. Τα σύνορα, κάθε είδους σύνορα, χρειάζεται να πέσουν κι άλλο και όχι να ορθώνονται νέα. Η οικονομία πρέπει να αποκτήσει τον δυναμισμό που της λείπει και το αναγκαίο τίμημα είναι ένας νέος συμβιβασμός μεταξύ (α)βεβαιότητας της εργασίας και κοινωνικής συνοχής και εμπιστοσύνης. Η Ευρώπη οφείλει σύντομα να αναλάβει τις ηγετικές της ευθύνες απέναντι σε έναν ταραγμένο κόσμο, καθώς και σε σχέση με πλανητικές προκλήσεις όπως η διατάραξη του κλίματος. Εξαιρετικοί άνθρωποι γεννώνται υπό εξαιρετικές περιστάσεις. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες, αν θέλουν ν’ αξίζουν τη σαμπάνια του εορτασμού, πρέπει τώρα να κάνουν κάτι για το οποίο οι διάδοχοι τους ύστερα από τα προσεχή 50 χρόνια, θα έχουν λόγο κι εκείνοι να γιορτάζουν με αφορμή την επέτειο 100 χρόνων ενωμένης Ευρώπης! Σήμερα κι ενώ μας χωρίζουν πλέον μόλις 14 χρόνια από τη συμπλήρωση 200 ετών από την ελληνική παλιγγενεσία.

Δρ Νίκος Γιαννής, Καθηγητής Ευρωπαϊκής πολιτικής, πρ.Πρόεδρος ΟΛΠ